Tebriz (Tabriz)

Tebriz Iranin en onemli sehirlerinden ve Dogu Azerbaycan eyaletinin merkezidir. Azerbaycan eyaleti uc Eyalete bolunmeden once (Bati ve Dogu Azerbaycan – Ardabil) Azerbaycan eyaleti ve bogesinin merkeziydi.
Tebriz tarihin her doneminde Iran icin onemli bir merkez olmus ve Iran siyasi tarihinde onemli roller oynayan ve degisiklikler yapan bi rsehri olmustur. Sunu acikca soyleyebiliriz ki Tebrizde istenmeyen bir Devlet yada baska bir sey Iran`da hayatini uzun bir zaman surduremez. Iran azerileri ve hatta Azerbaycan cumhuriyetinin vatandaslari Tebrize baska bir onem ve saygi duyarlar.
Tebrizin nufusu 2006 yilinda yapilan sayimlarda 1,378,935 kisi olarak belirlenmis ( Iranin 4. sehri), ama gunduz vakti bu sayi 2 milyondan fazla olur. Ayrica Tebriz Iranin 2. Buyuk Sanayi Sehridir. (Tahran`dan Sonra)
Tebriz tarih surecinde siddetli deprem ve Iranin sinirlarina yakin olmasi nedeniyle isgallarla karsilasmis ve Kac kere tamamen yikilmis ve Kucuk bir kasaba haline gelmis ama bunlarin hicbiri Tebriz yine Onemli Sehirlerden biri olmasinin karsisina gecememis.
Ayrica Tarihi Ipekyolu Da Tebrizden gecermis.

Tarih
Tebriz Iran Icin Her zaman Onemli bir sehir Olmustur, Bu sehrin asil kurulus tarihi bilinmiyor ama Guy mesjid etrafinda bulunan mezarlardan bu sehrin en az 4000 yillik bir tarih ve medeniyeti oldogu belirtiliyor.
Ilhanilar zamaninda Tabriz baskent olmustur ( Nil den Orta Asyaya kadar olan bir hukumetin baskenti). Ayrica Ag koyunlu ve Kara koyunlular – Timurlar ve Safevilerin ilk Yillarinda da Tabriz Iranin Baskenti olmustur. Kacar Hanedani Zamaninda da Veliahd Sehri olmustur.
Tabriz Masrute Devrimi Sirasinda En onemli yolu Oynayan Sehiridi (Iranian Constitutional Revolution ) Ve bu olayin kahramanlari Hala da Iran`da Sevgi ve Saygi ile anilirlar (Sattar Khan (Milli Serdar) – Salar Khan (Milli Salar) – Segat-ol Islam ve... ), Petrolun millilestirmesinde ve Dr. Musaddik aleyhine yapilan CIA darbesi, 1979 yilindaki Islam devrimi Sirasinda da Tabriz Ayaklanmasi ve Tabriz halkinin Oldurulmesi Devrim Surecinde Cok Onemli bir Rol oynamistir. (bu gun Takvimde Tabriz Halkinin Ayaklanmasi Adiyla Kaydedilmistir)

Cografi ve Hava kosullari:
Tebriz Iranin Daglik Bolgesi ve Soguk bolgesinde yer alir, Tabrizin havasi Kis mevsiminde Soguk ve kuru ve Yaz mevsiminde de Sicak ve kuru olur, tabiki bu sicaklik Iranin diger bolgelerine gore azdir ve Azerbaycan bolgesinin havasi yaz mevsiminde iranin en iyi havalarindan biridir.

kultur Sanat:
Tabriz Iranin kultur – Sanat hayatinda da cok onemli yer almistir. Tabrizden Cok sayida Sair- Hattat – Ressam- Felssefeci – Bilim Adami – Edebiyat – Tarih – Islam bilinmleri (Islam Alimleri) – Siyasetci vs cikmistir.
Tabriz Minyator sanatindada Kendi Mektebine sahip (Tebriz mektebi).
Bilindigi gibi Iran halilari dunyanin en iyi ve pahali halilaridir, Iran halilari arasinda da Tebriz halilari En Zarif – Detayli ve en guzel halidirlar.
Ayrica Tebriz cok sayida El sanatina sahiptir.

Tarihi binalar ve Evler:
Tabriz Siddetli Depremler ve isgallar nedeniyle Tamamina yakini yikildigi icin bugune kadar bu Dolu tarihten bir sey getirememistir ve az sayida eser ayakta kalmistir (mesela Sah ismail Sefevinin ve ondan sonraki sefevilerin yaptigi cok sayida guzel eser tarih surecinde yikilmislardir (Isfahanin aksinde), Tebrizin halen mevcut olan bazi Tarihi eserleri:

Tabriz Bazari (dunyanin en buyuk ustu kapali complexi, bu yil Unesco tarafindan dunya miras listesine alindi)
Arg-e Alishah (Tebriz ali sah Ergi)
Masjed-e Kabood (Guy Mescid)
Rab rashidi (Tarihi universite ve rasad hane)
El golu (Shah Golu)
Saiirler Aniti (400 yakin Saiir bu mekan`da defn edilmistir ki onlardan en onemlileri Sehriyar ve hagani)
Tabriz Cuma Mescidi
Seyyed Hamza Mescidi
Own –Ebn-e Ali Mezari (Tebrizin Kuzey tarafindaki Eynali Dagin Ustunde)
Itfaiye Kulesi
Belediye binasi (saar Kulesi)
Vs
Cok sayida eski ev de varidir ki degisik muze olarak kullaniliyorlar.
Azarbaycan Muzesi (Iranin en onemli ve en buyuk ve en eski ikinci muzesi)
Mizan Muzesi (Olcum muzesi)
Sehir ve belediye muzesi
Masrutiye Muzesi
Mimari muzesi
Shahriyar Muzesi
Cevre koruma ve halklar Ve Dogal hayvan yasam Muzesi
Demir devri muzesi (3000-4000 yillik mezarlar)
Kuran ve El yazili kitaplar muzesi
Kacar Muzesi
Ermeniler Muzesi
Karikatur Muzsesi (dunyanin 5 Karikatur muzesinden bir ve Asyanin tek karikatur muzesi)
Yazili kuranlar ve kitaplar muzesi
vs

Deprem
Iran deprem Kusaginda olmasinin yanisira Tabriz de Bu kusagin ana bolgelerinin birinin uzerinde yer almaktadir. Tabriz depremleri tarih boyunca cok siddetli ve yikici olmuslardir, O kadar ki Tabriz sehri tarih boyunce defalarca tamamen yikilmis ve haritadan silinmenin esigine gelmistir.

Tebriz, Ilk`lerin Sehri:
Tebriz Ilklerin sehri olarak bilinir, bunun nedeni de iranin Modernlesmesinde oynadigi rol, bunun en buyuk etkeni de batiya yakinligidir.
Iran da yasanan cogu modenlesme ilk olarak Tebrizden baslanmistir:
Ilk baski matbagi
Ilk eyelet Gazetesi
Ilk kutubhane
Ilk Sinema
Ilk Modern Okul
Ilk Isitme ozurlulerine ozel okul
Ilk Yeni edebiyat
Ilk Kagit para
Ilk Makineyle uretilen demir para
Ilk Ticaret odasi
Ilk Belediye
Ilk modern polis kurumu
Ilk itfaiye istasiyonu
Ilk Elektrik fabrikasi ve ilk isiklandirilan Cadde
Ilk Telefon merkezi
Ilk Devletden bagimsiz hayir kurumu
Ilk Pilot
Ilk Dilenci olmayan sehir
Ve…

Daha cok bilgi icin Tebriz ilklerin sehri adli kitapa yada baska kaynaklara bakabilirsiniz.
Ad: Tabriz ilklerin sehri
Yazar: Samad Sardari Niya
Yayin evi: Nashr Akhtar

Cogu kisi "Isfahan Nesf-e Jahan" cumlesini duymustur ama bu cumlenin yarisi ve az sayida yabanci bu konuyu biliyor, Bu cumlenin Asli "Isfahan nesf-e jahan gar Tebriz nabasad dar miyan" yani Isfahan dunyanin yarisi O zamanki Tebriz Olmasa.

Simdiki prespektif:
Savas yillarindan sonra baslayan ulkenin kalkinma calismalarinda Tebriz biraz geriye kalmisti ama son yillarda Tum kurum ve yetkililerin (ozellikle yerel yetkililer) bilincli calismasiyla Tebrizin kalkinmasi daha da hiz kazanmistir, Mesela Tahran`dan sonar En cok butce bu yil ilk kez Tebrize ayrilmistir, Iran`da Ozel Yatirim acisindan birinci sehir konumunda, Iranin Petrol disi (Non-Oil) ihracatinda Dogu Azerbaycan eyaleti birinci sirada, Tebrizin Metro hatti Tahran`dan sonra en buyuk hat Ve cok onemli olan bir nokta:
Tebriz Iranin Sehirleri arasinda EN GUVENLI SEHIRLERDEN, Ayrica Tahran dan sonra Iranin EN MODERN sehri olarak gosteriliyor.
Tebriz Dunya Saglik orgutu tarafindan Iranin en Saglikli ve en Temiz sehri olarak tanimlaniyor.

Tebrize ulasim:
Tebrize Ulasim Kara yolu, Hava Yolu ve Tren yoluyla yapiliyor, Kac ay once Orumiye – Tebriz yolunu 100 Km kisaltan Tuzlu Ormiye Golu uzerinden gecen Sahid Kalantari Koprusu de ulasima acildi.
Ayrica haftada bir Istanbul - Tebriz - Tahran seferini yapan Tren mevcut. THY haftada 5 ve Iran Air haftada 3 seferi var.

Resimleri:
Demir Cagi Muzesinden bir kare


Tebriz sehrinden, yapi ve binalarindan Resimleri icin:
Skyscrapercity - Tabriz

Milad Kulesi (Milad Tower)

Milad kulesi, Tahran Uluslararasi Iletisim Merkezinin (Yademan) bir parcasi, Bu merkezin diger onemli bolumleri 5 yildizli hotel, dunya ticaret merkezinin Komplexi, uluslararasi toplanti Merkezi, IT Park ve…
Milad kulesi 435 M irtifayla, Dunyanin 6. ve Ortadogunun 1. Uzun iletisim kulesi ve Dunyanin 16. en uzun yapisi, Bu kulenin ustunde yer alan yapi Dunyanin (kule icnde yer alan) en yuksek ve 16.000 metre kare ve 12 katla dunyanin en buyuk kule yapisi. Bu yapida Sehri gormek icin kapali ve Ustu acik salonlar, VIP resturan, Donen Restoran, Café terya, Serbest kultur – sanat galerisi, Tv ve Telecommunication Bolumleri ve ….
Ayrica kulenin ayak kisminda da 6 katli bir yapi var. Milad kulesi Tahranin her yerinden gorunur sekilde yapildi!
Bu kulenin yapimi11 yil surdu ve 200 Milyon $ harcandi ve Simdi Tahran ve Iranin yeni sembolu. Bu Kule Iran ve Islam mimarisinin yeni mimarliginan birlesmesinin bir simgesi! Milad kulesinin Mimari Dr. Mohammad reza Hafezi ve Kuleyi yapan firma Yademan Sazeh Co. Bu kule onemi, Bu kulenin tum asmalari Iranli Mimar ve Muhendisleri tarafindan yapildigini bildigimiz zaman daha da artiyor!

Kule hakkinda ilginc notlar:

• Kulenin Irtifasi Parisdeki Ifel kulesinin 1.5 kati

• 315 M olan beton kismi 105 katli bir yapiyla esit uzunlukta, Kulenin anten kismi 40 katli bir binayla esit

• Yapinin agirligi 161.000 ton ve 3578 Tankin agirligiyla esit

• Yapinin Labi kismi 3 ve gokteki yapi da 2.5 Football sahasina esit Alana sahipler.

• 230 Km kablo ve 25 Km boru bu kulenin yapiminda islenmistir.

• 9.000 lamba ve 100.000 Vida ve 1.300.000 Kisi Gun bu yapida calismistir.

• Bu kulenin yapan muhendislerin ortalama yasi 31 ve kulenin yapimindan simdiye kadar 40.000 bu kuleyi ziyaret ettiler.

• Kulenin tepesinde calisan isciler zaman zaman -37 derecede calistilar.

• Ust kisma cikan Asansorler her saniyede 7 M yukseliyorlar.